Mẹ tôi 56 tuổi, mắc bệnh tiểu đường, máu nhiễm mỡ nhiều năm, đã thay tinh bột trong cơm trắng sang gạo lứt, khoai lang có ảnh hưởng tới sức khỏe? (Thiện Nguyễn)
Trả lời:
Một trong những ngộ nhận của bệnh nhân đái tháo đường là thấy đường trong máu tăng lên, họ sẽ giảm đường trong khẩu phần ăn. Phương pháp này xuất hiện từ đầu thế kỷ 20 và đã được chứng minh là sai bởi tế bào của người mắc bệnh tiểu đường vẫn cần đường giống như người khỏe mạnh, tuy nhiên, cơ chế đưa đường từ máu vào tế bào kém hơn.
thực đơn ăn cho người tiểu đường cần giống như người bình thường, chỉ có cách dùng và thực phẩm cần khác để đường máu không tăng quá nhanh. Việc dùng gạo lứt hay khoai là một trong những biện pháp cung cấp đủ bột đường tuy nhiên không làm đường huyết tăng quá nhanh, ít đường và nhiều chất xơ hơn. Do đó, các chất được hấp thu từ từ, từ ruột vào trong máu và không làm tăng đường huyết đột ngột. Người bệnh nên duy trì giải pháp đó.
Tuy nhiên, phương pháp này khá dễ ngán và nếu nấu gạo lứt không đủ mềm có thể ảnh hưởng tới dạ dày, ruột. Vì vậy, mọi người nên kết hợp nhiều biện pháp khác nhau thay vì chỉ tận dụng khoai và gạo lứt. Cụ thể, người bệnh nên ăn nhiều bữa trong ngày. Các bữa cơm gần thời gian uống thuốc là bữa chính, để lại là bữa phụ, khẩu phần nhỏ hơn. Nếu mỗi bữa cơm ít, đường trong máu sẽ không bị tăng vọt, đường từ máu vào tế bào sẽ đi từ từ. mọi người có thể ăn 6 bữa thường ngày và chia đều khẩu phần.
Về lượng chất bột đường trong mỗi bữa, vì vốn trong gạo lứt và khoai lang có chất xơ nên nếu trong bữa cơm gạo trắng, người bệnh chỉ với tăng lượng chất xơ lên. Như vậy, chất bột đường trong gạo trắng sẽ hấp thu chậm hơn. Như vậy, người bệnh cần chú trọng ăn nhiều chất xơ từ rau củ và các loại trái cây không ngọt hay các loại chất xơ không hòa tan như hạt é, hạt chia…
Người tiểu đường vẫn có thể ăn tinh bột hấp thu nhanh tuy nhiên nên bổ sung thêm nhiều chất xơ trong bữa cơm đó.
Ngoài ra, người bệnh lưu ý giảm các loại thực phẩm chứa tinh bột tuy nhiên không hề có chất xơ, điển hình là miến. Người mắc bệnh tiểu đường không nên ăn loại thực phẩm này vì nó là chất bột đã được bóc tách hết chất xơ ra, khiến chỉ số đường huyết tăng cao. Người bệnh cũng không nên ăn các loại bánh bột lọc, bột năng để tạo độ sánh, bột bắp hay sắn dây hoặc nếu tận dụng, cũng cần kèm theo rất nhiều chất xơ.
Lưu ý, đối với khoai lang, người bệnh cần dựa theo mức tải đường của cơ thể để xác định lượng khoai có thể thu nạp. Thông người, người mắc tiểu đường không nên ăn quá hai khẩu phần khoai (khoảng 150 gram) mỗi bữa. Về cách thực hiện, mọi người cần chú ý đến thực đơn GI. Theo đó, việc luộc (hơi nhão nước) sẽ giúp đường huyết tăng chậm hơn là nướng, vì cách này là bốc hơi hết nước.
Bên cạnh đó, khi ăn trái cây có vị ngọt ngay lập tức (chứa đường đơn), mọi người cần tận dụng hạn chế bới chúng làm đường huyết tăng vọt. Vì vậy, người bệnh không nên ăn quá 80 gram mỗi bữa và một ngày không ăn quá ba lần. Trong ba bữa này, chúng tôi khuyến cáo ăn hai bữa ngọt, một bữa nhạt, không nên tận dụng trái cây ngọt cho cả một ngày.
Lưu ý, mọi người không nên nhầm lẫn việc trái cây chua sẽ ít đường. Thực tế, axit trong các loại quả họ cam gây nên vị chua lớn, át đi vị ngọt. Ví dụ, giữa cam và thanh long, tôi khuyến khích người tiểu đường ăn thành long hơn.
Tiến sĩ, bác sĩ Đào Thị Yến Phi
Cố vấn chuyên môn tại Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng – Y học Vận động Nutrihome