Một miếng lá cách trải ra, gói vào đó một miếng mắm cá sặt, vài cọng rau thơm, chuối chát, khế chua, một nhúm cơm dừa nạo và một miếng khoai lang luộc, cho vào miệng nhai từ tốn, vị ngọt bùi chua chát xông lên, gợi nhớ quê nhà da diết…
Quê tôi ngày xưa (làng Long Tuyền – tỉnh Cần Thơ) là một vùng nông thôn nghèo. Hàng năm, lúa chỉ làm một vụ. Cuộc sống gia đình tôi lúc bấy giờ khá chật vật. Vì làm ruộng xa – khi mùa gặt đến, má tôi phải thức dậy sớm nấu khoai lang, và lấy trên giàn bếp xuống một gáo dừa mắm sặt (mắm ngày xưa bỏ trong chiếc gáo dừa thay chiếc hũ), cùng vài trái chuối sống, khế chua… cho vào thúng mang ra đồng chuẩn bị dở cơm trưa.
Sau khi gặt xong, cả nhà tìm bóng mát dưới gốc cây bên bờ ruộng để nghỉ ngơi. Má dỡ thúng lấy khoai lang và mắm sống ra xếp trên tấm lá chuối, tôi phụ má xắt khế chua và chuối chát; còn ba thì đi xuống mé ruộng hái vài nắm rau đắng biển, vài đọt cù nèo để ăn với. dở cơm dọn ra không bát, đũa, đĩa muỗng – chẳng cao lương mỹ vị – đơn giản chỉ có mắm sống, khoai lang và vài loại rau thế thôi! tận dụng tay “bốc” củ khoai lang lột vỏ, cặp cùng con mắm sặt với vài cọng rau cho vào miệng nhai thật thú vị vô cùng…
 |
Một đĩa mắm sống khoai lang. Ảnh: Hữu Trường. |
Món ăn đạm bạc, dân dã, mang mặn mà khẩn hoang của thời cha ông ta đi mở cõi xưa tưởng chừng đã mai một và rơi vào quên lãng. tuy nhiên một hôm, tôi và một người bạn tình cờ vào một quán ăn ở Vĩnh Long bên bờ sông Tiền có món “Mắm sống khoai lang”, ký ức trong tôi chợt ùa về, và tôi gọi ngay món ăn này để thưởng thức.
Con mắm sặt màu xám xịt, mặn chát nằm trong chiếc gáo dừa đen mun ngày xưa, khi ăn phải tận dụng tay “bốc” và róc xương từng con; còn bây giờ nó được đặt trong đĩa sứ sang trọng và được đầu bếp kỹ lưỡng gỡ hết xương, ướp gia vị chanh, đường, gia vị bột ngọt, tỏi… có màu sắc vàng ươm thơm phức; phía trên được điểm xuyết vài lát ớt đỏ, thật hấp dẫn.
Xung quanh đĩa được trang trí bằng những mẩu khoai lang nấu cho chín bóc vỏ, xắt khoanh đủ màu sắc (vàng, trắng, tím…) xếp thành hình tròn rất đẹp mắt. Cạnh đó là dĩa rau sống nõn nà, xanh mướt, đầy đủ những thứ “hương đồng cỏ nội” khác như: lá cách, diếp cá, rau thơm, húng quế, dưa leo, chuối chát, khế chua… Kèm theo là một đĩa nhỏ ớt hiểm chín hườm cùng chén cơm dừa rám vỏ nạo trắng ngần như mời gọi… Tôi và bạn cùng nhau cầm đũa thưởng thức ngay, không cần chờ đợi chủ quán hỏi xem thực khách có nhớ dùng thêm thức ăn gì nữa!…
Lấy một miếng lá cách đặt trong lòng bàn tay trái. Tay phải dùng đũa gắp một miếng mắm cá sặt, vài cọng rau thơm, chuối chát, khế chua, một nhúm cơm dừa nạo và một miếng khoai lang luộc cuốn lại cho vào miệng nhai một kiểu từ tốn. Vị ngọt, bùi của khoai lang, đậm đà của mắm sặt, vị béo của cơm dừa, vị chua của khế, vị chát của chuối, hòa lẫn vị thơm của lá cách, rau sống,… xông lên tận mũi, len vào cổ họng… tạo thành một hợp khúc “chân quê” thật tuyệt vời miệng và gợi nhớ quê nhà da diết.
Hữu Tưởng
Mời bạn đọc chia sẻ các món ngon, lạ ở các vùng miền về [email protected]. Bài viết được đăng có nhuận bút.